Mã đề – một loại rau mọc dại: Vừa là rau ăn hằng ngày, vừa là thảo dược trong Đông y.
ThS.BS. Nguyễn Quang Dương, Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh cho biết, từ thời cổ, mã đề là loại rau dại được nhân dân ta và nhân dân Trung Quốc dùng làm thuốc. Theo sách cổ, mã đề tính hàn, vị ngọt, không độc, vào 3 kinh can, thận và tiểu trường. Tác dụng lợi tiểu, thanh phế, can, phong nhiệt, thẩm bàng quang thấp khí, ho, trừ đờm, chỉ tả (cầm đi ngoài), sáng mắt, làm thuốc bổ.
Thảo dược quen thuộc từ loài rau mọc dại giúp cải thiện hệ tiêu hóa
Trong sách cổ có nói: Phàm những người đi tiểu quá nhiều, đại tiện táo, không thấp nhiệt, thận hư, nội thương dương khí hạ giáng thì không nên dùng.
Theo Y học Cổ truyền, cây mã đề hay còn được gọi là “mã tiền xá”, có tên khoa học là Plantago asiatica. Cây thuộc nhóm cây thân thảo và sống lâu năm.
Lá cây mã đề chứa nhiều canxi và khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Người ta tính với 100 gram lá cây mã đề có chứa một lượng vitamin A tương đương trong củ cà rốt. Ngoài ra trong lá còn chứa chất nhầy và vitamin C, K. Trong thân cây mã đề chứa nhiều glucozit.
Tác dụng của cây mã đề có thể kể đến như: Lợi tiểu, chống lỵ, lợi mật, , chống ho, chống viêm loét, trừ đờm,… Cây mã đề cũng được sử dụng trong nhiều bài thuốc Y Học Cổ Truyền để điều trị ho, nhiều đờm, viêm phế quản, viêm thận, viêm bàng quang, sỏi đường tiết niệu, tiểu rắt, tiểu nước vàng, đi tiểu ra máu, viêm gan, viêm mật, viêm loét dạ dày – tá tràng,….
Loại rau dại bông mã đề tác dụng gì?
Điều trị các bệnh liên quan đến thận
Khi bị viêm cầu thận cấp tính ta sử dụng mã đề cùng với thạch cao, ma hoàng làm thuốc, đại táo có thêm quế chi và cam thảo 6g. Mỗi ngày nên sắc uống 1 thang thuốc.
Khi bị viêm cầu thận mạn tính kết hợp mã đề 16g với phục linh 12g, hoàng bá 12g, rễ cỏ tranh phải có đủ 1 lượng 12g, hoàng bá 12g, hoàng liên cần 12g, trư linh 8g,mộc thông cần 8g,. Mỗi ngày nên sắc uống 1 thang.
Sỏi bàng quang
Dùng 30 gram mã đề cùng với 30g loại rau ngư có tinh thảo (là một tên gọi khác của rau diếp cá), kim tiền thảo. Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc uống 2 lần trong ngày. Uống liên tục trong thời gian 5 ngày.
Sỏi đường tiết niệu
Dùng mã đề 20g, kim tiền thảo 30g và rễ cỏ tranh 20g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang thuốc hoặc dừng uống, uống thay trà nghĩa là uống nhiều lần trong một ngày.
Loại rau dại không trồng, chẳng chăm mà mọc xanh tốt, bổ ngang sâm.
Điều trị đi tiểu ra máu
Chuẩn bị lá mã đề 12g và lá ích mẫu 12g. Mang giã nát lấy nước, vắt lấy nước cốt uống.
Bài thuốc chữa chứng tiểu ra máu, cơ thể nhiệt ở người già: Hạt mã đề đem ra giã vụn cho đến khi thành bột, dùng khăn vải sạch thật sạch rồi bao vào, cho vào đấy 2 bát nước sắc còn một bát, bỏ đi bả, cho vào thành phẩm vào 3 cốc hạt kê rồi nấu thành cháo để ăn lúc đói.
Uống loại thuốc này nhiều có tác dụng trong làm mát người, đặc biệt có ích trong những ngày nắng nóng. Đồng thời, nó cũng giúp mắt sáng hơn.
Chữa chảy máu cam
Lá mã đề tươi mang đi rửa sạch và giã nát thật nát. Cho vào đó ít nước cho thật ẩm, rồi sau đó vắt thật kỹ rồi lấy nước cốt uống.
Khi bị chảy máu cam, bạn nên nằm yên trên giường để gối cao đầu, bã của cây mã đề thì đem đắp lên trán để chữa bệnh. Nếu máu cam chảy ra quá nhiều thì ta cần dùng bông sạch cuộn tròn nút bên mũi chảy, uống thuốc khoảng vài ngày sẽ thấy tình trạng này thuyên giảm.
Thanh nhiệt, lợi tiểu
Hạt mã đề 10g và cam thảo 2g, 600ml nước, sau đó sắc lấy khoảng 200ml chia đều thành 3 phần uống làm 3 lần trong ngày.
Chứng chốc lở ở trẻ nhỏ
Dùng một nắm lá mã đề tươi mang rửa sạch và thái nhỏ cuối cùng là nấu và ăn cùng 100g -150g giò để còn sống, ăn vài ngày trẻ sẽ khỏi. Uống bông mã đề có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng mã đề
Bài viết trên website Bệnh viện Medlatec cho biết, mã đề khá lành tính và an toàn với người dùng. Cùng với đó, đây là loại cỏ thuốc nam có nhiều lợi ích trong hỗ trợ điều trị bệnh, nhất là tác dụng lợi tiểu, mát gan, lợi mật. Tuy nhiên, việc sử dụng mã đề cũng không nên tùy tiện và lạm dụng. Khi dùng mã đề làm thuốc hay uống trà, cần lưu ý như sau:
Nước cây mã đề rất tốt cho người bị bệnh tiết niệu
Tránh dùng mã đề như trà giải khát hàng ngày
Nhiều người cho rằng mã đề mát gan, lợi mật, có thể dùng phơi khô làm trà uống thay nước hàng ngày để bảo vệ gan. Tuy nhiên, việc sử dụng mã đề quá thường xuyên không tốt thậm chí là gây hại.
Tránh dùng mã đề buổi tối
Tác dụng chính của mã đề là lợi tiểu. Do vậy, tránh dùng mã đề vào buổi tối, nhất là việc sắc nước uống. Mã đề có thể khiến tiểu đêm nhiều lần, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Vì thế, đây cũng là loại thuốc tránh sử dụng đối với những người suy thận, yếu thận.
Thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai
Mã đề không được khuyên dùng với phụ nữ mang thai giai đoạn đầu. Các thành phần trong mã đề không có lợi cho cả mẹ và bé, có thể gây sảy thai.
Mã đề có nhiều tác dụng nhưng với điều kiện là phải được sử dụng đúng cách, đúng liều lượng, kết hợp đúng bài thuốc. Việc sử dụng mã đề làm thuốc chữa bệnh tốt nhất nên tham khảo ý kiến của chuyên gia và bác sĩ.
