Cây sắn, một loại thực vật phổ biến trồng để thu hoạch củ ở khu vực trung du và miền núi, có củ được mọi người biết đến. Tuy nhiên, tại một số địa phương ở phía Bắc, lá của cây sắn cũng được người dân sử dụng để chế biến thành một món ăn đặc sản độc đáo và nổi tiếng – đó là món rau lá sắn muối chua.
Món rau lá sắn muối chua, còn được biết đến với tên gọi dưa lá sắn, từng là món ăn dân dã thịnh hành trong thời kỳ kinh tế khó khăn ở các tỉnh như Phú Thọ, Yên Bái. Ngày nay, món ăn này đã trở nên rất được ưa chuộng và phổ biến đối với cư dân thành thị.
Món rau lá sắn muối chua, còn được biết đến với tên gọi dưa lá sắn
Đầu tháng 3 mỗi năm là thời điểm rau sắn muối chua xuất hiện rộn ràng trên các sàn giao dịch trực tuyến và tại chợ trong các khu chung cư, được bán với giá từ 45.000 đến 50.000 đồng mỗi kg hoặc từ 10.000 đến 15.000 đồng cho một bát.
Chị Hoài, cư dân tại Cầu Giấy, Hà Nội, chia sẻ rằng tại quê hương mình, cây sắn được trồng chủ yếu để thu hoạch củ bán ra thị trường, trong khi lá sắn thường được sử dụng để nuôi tằm, thả cá, hoặc dùng thân cây làm củi nấu nướng và dùng làm hàng rào cho vườn; lá sắn rụng thì phủ kín dưới gốc. Chỉ khi lên Hà Nội nhập học đại học, chị mới nhận ra rằng lá sắn còn có thể dùng để chế biến thành thức ăn.
Chị Hoài kể lại rằng có lần, một số bạn sinh viên từ quê lên đã tặng chị một lọ dưa lá sắn mini và chỉ cho chị cách thức chế biến món ăn này. Ban đầu chị chỉ dám nấu một bát nhỏ để thử nhưng không ngờ món ăn lại hấp dẫn đến nỗi chị bị “ghiền”. Từ đó, mỗi khi các bạn sinh viên về thăm quê, chị thường nhờ họ mua hộ lọ dưa lá sắn để chị có thể thưởng thức dần.
Rau sắn muối chua được bán với giá 45.000 – 50.000 đồng/kg
Chị cũng chia sẻ thêm, rau sắn muối chua thường được chế biến cùng với cá hoặc ninh với xương, tạo ra một món ăn giải nhiệt tuyệt vời cho những ngày hè oi bức. Khi nấu chín, dưa lá sắn sẽ có vị chua dịu, bùi ngọt, mang đến một hương vị đặc trưng không lẫn vào đâu được, rất khác biệt so với các loại dưa muối khác.
Chị Hoài chia sẻ thêm rằng có một đồng nghiệp của chị, quê ở Yên Bái, hàng năm đều muối dưa lá sắn để bán. Do nhu cầu mua của khách hàng quá cao, chị thường xuyên đặt mua 3-4 kg để dự trữ trong tủ lạnh, tiêu thụ từ từ. Thấy món ăn này hấp dẫn, cả hàng xóm của chị cũng nhờ chị đặt mua giúp.
Chị cũng nhấn mạnh rằng, bằng việc bán loại rau này, vốn được xem là “món ăn của người nghèo”, nhiều người có thể kiếm được hàng triệu đồng mỗi ngày. Anh Giang từ Phú Thọ tiết lộ rằng, thay vì bán rau muối truyền thống tại chợ, anh đã chuyển sang bán hàng qua mạng và nhận được đơn đặt hàng liên tục từ khắp các tỉnh. Quy trình chế biến lá sắn bắt đầu từ việc loại bỏ cọng và lá già, sau đó vò nhẹ các lá và đặt chúng vào chum hoặc vại, đổ nước ngập, đè chặt và phơi dưới nắng khoảng 2-3 ngày.
Lá sắn hiện còn được xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên thế giới
Để có đủ số lượng lá sắn cung cấp cho khách hàng, anh không chỉ thu hoạch từ vườn nhà mà còn mua thêm từ người dân trong xóm. Giá bán là 15.000 đồng một kilogram lá sắn tươi. Với chu kỳ thu hoạch mỗi 7 ngày một lần, anh luôn có kế hoạch xoay vòng nguyên liệu để không bị gián đoạn cung ứng. Anh tiết lộ, sau khi trừ đi mọi chi phí, mỗi 30kg rau sắn muối anh có thể thu lãi khoảng 1,2 triệu đồng.
Lá sắn cũng tìm được đường đi xa khi được xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc, Nhật Bản và các khu vực có cộng đồng người châu Á định cư. Dữ liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, trong tháng 10 năm 2023, xuất khẩu lá sắn đã đạt 61.000 USD, tương đương với gần 19 tỷ đồng thu về.
