Cùng với các giống chó khác như: Chó Bắc Hà (Lào Cai), chó Phú Quốc (Kiên Giang), thì chó cộc đuôi của đồng bào Mông ở Đồng Văn (tỉnh Hà Giang) là một trong những loại chó quý hiếm.
Chó cộc đuôi Hà Giang có nguồn gốc từ giống chó săn đã được đồng bào thuần hóa và được chia làm 3 loại: chó cộc đỏ, chó xù đỏ và chó vện.
Giống chó cộc đuôi trên địa bàn huyện Đồng Văn của tỉnh Hà Giang chủ yếu là loại chó cộc đỏ. Đối với đồng bào dân tộc Mông, chó cộc đuôi được coi như “thần giữ của” của mỗi gia đình.
Chó cộc đuôi giúp gia chủ trông nhà, giữ của. Với đặc tính thông minh, nhanh nhẹn, có trí nhớ tốt và cực kỳ trung thành với chủ nên chó cộc đuôi được bà con người Mông ở huyện Đồng Văn (Hà Giang) rất quý…
Giống chó cộc đuôi địa phương là giống chó quý hiếm và có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, trước đây, người dân chỉ nuôi chó cộc đuôi với hình thức nhỏ lẻ, mỗi hộ chỉ có 1 đến 2 con, việc nuôi và bảo tồn chó cộc đỏ tập trung với số lượng lớn hầu như không có.
Cán bộ huyện Đồng Văn (tỉnh Hà Giang) thăm mô hình nuôi chó cộc đuôi-giống chó đặc hữu của hộ anh Ly Súa Vàng, thôn Ha Pu Đa, xã Thài Phìn Tủng.
Nhằm đưa giống chó cộc đỏ địa phương nuôi tập trung trở thành nguồn thu nhập chính cho người dân, huyện Đồng Văn đã triển khai thực hiện bảo tồn và phát triển giống chó cộc đuôi tại xã Thài Phìn Tủng, nhằm phục vụ nhu cầu phát triển chăn nuôi của địa phương gắn với du lịch tại xã.
Với hình thức “Nhà nước và nhân dân cùng thực hiện”, Hội Nông dân huyện Đồng Văn đã hỗ trợ gia đình anh Giàng Mí Nô, thôn Thài Phìn Tủng 100 triệu đồng, gia đình bỏ ra 10 triệu đồng, tiến hành nuôi thí điểm với số lượng 10 con chó cộc đuôi.
Theo tính toán, mỗi năm, trung bình 1 chó cộc cái sinh 2 lứa, mỗi lứa khoảng 4 con. Như vậy, trừ chi phí giống, thức ăn,… mỗi mô hình nuôi chó cộc đỏ thu lãi khoảng 80 triệu đồng/năm.
Đối với địa phương có khí hậu khắc nghiệt, quỹ đất trồng trọt khan hiếm như Thài Phìn Tủng, đây có thể coi là nguồn thu nhập ổn định hơn rất nhiều cho người nông dân.
Gia đình anh Ly Súa Vàng, thôn Ha Pu Đa, xã xã Thài Phìn Tủng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang có nhiều năm kinh nghiệm nuôi chó cộc đỏ, mang lại nguồn thu nhập ổn định.
Anh Ly Vả Say, thôn Ha Pu Đa, xã Thài Phìn Tủng, cho biết: Hiện tại, nhà tôi cũng chỉ nuôi một chú chó cộc cái để giữ nhà.
Lứa vừa rồi, con chó cộc đuôi cái này sinh được 4 con. Đã có người đặt mua toàn bộ từ lúc con vừa sinh số tiền 20 triệu đồng.
Anh Say cũng cho biết thêm, nuôi chó cộc đỏ không khó khăn vì sức đề kháng của nó rất tốt, thức ăn đơn giản. Khi được biết huyện sẽ hỗ trợ các hộ nuôi chó cộc đỏ thuần chủng trong xã về kỹ thuật, thuốc,… anh sẽ nuôi thêm 2 – 3 con cái thuần chủng nhân giống để gia đình có thêm thu nhập.
Cũng như anh Ly Vả Say, gia đình an Ly Súa Vàng, thôn Ha Pu Đa cũng có kinh nghiệm nuôi chó cộc đỏ từ rất lâu. Hiện, gia đình anh có 3 chó cộc đỏ, 2 cái và 1 đực.
Anh cho biết: Người nông dân như chúng tôi nuôi chó vừa để giữ nhà, vừa có thêm một khoản tiền để trang trải cuộc sống. Thu nhập từ bán chó giống hàng năm gia đình tôi đã mua sắm được nhiều đồ dùng trong gia đình và cho con đi học đúng tuổi.
Hiện nay, giống chó cộc đuôi vô cùng hiếm. Đối với chó con, giá bán dao động từ 3 – 10 triệu đồng; chó trưởng thành dao động từ 10 – 100 triệu đồng, tùy vào độ thuần chủng và nguồn gốc của chó bố, mẹ và độ nhanh nhẹn, thông minh của chú chó.
Rất nhiều thương lái từ mọi miền tìm đến mua với giá cao nên số lượng chó thuẩn chủng trên địa bàn huyện còn rất ít. Lợi dụng điều đó, một số thương lái trà trộn chó lai tạp và bán với giá cao.
Việc triển khai mô hình chăn nuôi chó cộc địa phương là biện pháp kịp thời để bảo tồn giống chó quý hiếm từ lâu đời của đồng bào.
Đồng thời nâng cao chất lượng giống chó cộc, tạo việc làm cho người nông dân tại chỗ vào lúc nông nhàn; giảm tình trạng đi lao động làm thuê Trung Quốc tự do, tạo việc làm phù hợp với trình độ cho nhiều lao động trong nông thôn và nâng cao đời sống, thu nhập cho kinh tế gia đình.
Xây dựng mô hình bảo tồn chó cộc địa phương nhằm đảm bảo được giá trị kinh tế sản phẩm của địa phương sẵn có, từ đó đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, năng suất, chất lượng và hiệu quả; chú trọng đưa chăn nuôi gia súc, gia cầm đảm bảo chất lượng và khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi.
Anh Lương Đức Hiên, Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Đồng Văn, (tỉnh Hà Giang) cho biết: Giống chó cộc đỏ có sức đề kháng tốt, dễ nuôi thích ứng với các phương thức nuôi.
Đề án nuôi chó cộc nhằm tăng chất lượng giống chó, giữ được tính di truyền giống chó cộc đỏ của đồng bào Mông, thúc đẩy người dân chăn nuôi để nâng cao hiệu quả kinh tế thu nhập, khuyến khích phát triển đàn chó của địa phương góp phần đa dạng hóa sản phẩm hàng hóa chăn nuôi trên thị trường.
Từ khi huyện có chủ trương phát triển số lượng và chất lượng đàn chó cộc đỏ địa phương tại xã Thài Phìn Tủng, đã có rất nhiều hộ đăng ký tham gia. Tuy nhiên, chúng tôi đang tiến hành thí điểm tại một hộ để đánh giá kết quả.
Những gia đình nuôi chó cộc khác, Hội Nông dân cùng với chính quyền xã vẫn có những chính sách hỗ trợ riêng để người dân tích cực chăn nuôi đạt kết quả tốt nhất. Cuối năm 2019, Hội sẽ tiến hành đánh giá kết quả triển khai thực hiện mô hình và nhân rộng mô hình ra các xã khác trên địa bàn huyện.
