Từ lâu, đồng bào Mông ở Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) đã có thói quen tự cung tự cấp, nuôi lợn để thịt ăn vào ngày tết nên mỗi gia đình đều nuôi từ 1-2 con lợn đen, lợn đeo gông, thả rông để lợn tự kiếm sống tự nhiên.
Chính cách nuôi này đã khiến cho giống lợn đen bản địa của người Mông nơi đây trở thành giống lợn quý, lợn đặc sản.
Con lợn đen bản địa thích ứng và sinh trưởng tốt trong điều kiện tự nhiên vùng cao khắc nghiệt, thịt thơm ngon, ưu thế hơn nhiều giống lợn địa phương khác, phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng. Vì vậy, những mô hình chăn nuôi quy mô từ 20 con trở lên đã rất phổ biến.
Gia đình anh Sùng A Dà ở xã Khao Mang đã nuôi lợn rất nhiều năm nhưng quy mô nhỏ lẻ, phục vụ gia đình là chính.
Mấy năm nay, nhận thấy tiềm năng tiêu thụ mạnh, anh Dà đã mạnh dạn đầu tư vốn mở rộng chuồng trại, mua lợn nái để bán giống.
Anh Dà chia sẻ: “Gia đình đã sửa chữa chuồng trại cao ráo, vệ sinh thường xuyên, tiêm phòng đầy đủ để đàn lợn phát triển khỏe mạnh, hạn chế được bệnh tật.
Thức ăn cho lợn đen bản địa-lợn đặc sản nuôi ở huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái chủ yếu là do đồng bào Mông tự nấu từ rau, củ, quả tự trồng.
Từ 2 con lợn nái ban đầu, tôi đã tích luỹ mua thêm con giống, nâng số lợn nái lên 12 con và thường nuôi duy trì trên 10 con lợn thịt trong chuồng.
Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi, cùng với đầu ra ổn định, đã đem lại thu nhập gần 200 triệu đồng/năm cho gia đình”.
Mặc dù được nuôi theo hướng hàng hoá nhưng đồng bào Mông ở Mù Cang Chải vẫn giữ cơ bản cách chăn nuôi truyền thống.
Trong quá trình cải tạo chuồng trại, ngoài xây dựng các chuồng nuôi nhốt, nhiều hộ dân đã thiết kế thêm các sân chơi để lợn vận động, có rào lưới kiên cố và trồng thêm cây xanh tạo bóng mát. Thức ăn cũng chủ yếu là cám gạo, bột ngô nấu chín cùng các loại rau, củ nhà trồng được.
Tuy lợn chậm lớn nhưng bù lại thịt săn chắc, thơm, không có chất kích thích tăng trưởng nên được thị trường ưa chuộng.
Anh Giàng A Cheo ở xã Lao Chải chia sẻ: “Về cơ bản, chúng tôi vẫn giữ nguyên cách chăn nuôi truyền thống của đồng bào mình nhưng học hỏi thêm các kỹ thuật chăn nuôi khoa học để phù hợp với chăn nuôi quy mô hàng hoá.
Ví như tôi cho ăn thêm ít cám nhưng chỉ ăn đến khi cai sữa, sau đó sử dụng toàn bộ thức ăn xanh tự nấu, bởi vậy trung bình từ 5-7 tháng, tôi mới xuất được một lứa lợn đen đạt trọng lượng khoảng 20 – 30kg.
Với cách chăn nuôi này, 6 con lợn nái của gia đình sẽ cho xuất chuồng trung bình mỗi năm trên 80 con lợn thịt, mỗi con cho lãi khoảng 2 triệu đồng, đem lại thu nhập khoảng 160 – 170 triệu đồng/năm.
Lợn đặc sản cứ đạt đủ cân là tôi gọi người đến mua, hầu như có lúc nào là hết lúc đấy”.
Để hỗ trợ đồng bào phát triển mô hình chăn nuôi lợn đen bản địa, huyện Mù Cang Chải đã tăng cường công tác tuyên truyền thay đổi nhận thức trong chăn nuôi, quan tâm đến việc chăm sóc cũng như thực hiện tốt công tác vệ sinh, phòng bệnh cho đàn vật nuôi…
Ngành chức năng hướng dẫn người dân chủ động sử dụng nguồn thức ăn sẵn có tại địa phương, hạ giá thành sản phẩm; hỗ trợ người dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện.
Đồng thời, chỉ đạo các địa phương chủ động hướng dẫn các hộ dân thực hiện tu sửa, làm mới, nâng cấp chuồng trại, đảm bảo diện tích, chuẩn bị con giống đảm bảo theo yêu cầu, hoàn thiện hồ sơ, chứng từ thanh quyết toán đảm bảo theo quy định để hưởng hỗ trợ từ chính sách phát triển chăn nuôi theo hướng hàng hoá, đặc sản, hữu cơ từ Nghị quyết 69 với mức hỗ trợ từ 15 – 40 triệu đồng/cơ sở.
Riêng năm 2023, huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) đã tiến hành nghiệm thu 220 cơ sở chăn nuôi lợn được hỗ trợ theo chính sách này, góp phần nâng tổng đàn gia súc chính toàn huyện lên 91.650 con, trong đó lợn đen bản địa là 47.600 con, sản lượng đạt 2.380 tấn, giá bán bình quân khoảng 90 – 100 nghìn đồng/kg.
Hiệu quả kinh tế mà lợn đen đem lại là rất khả quan. Huyện Mù Cang Chải tiếp tục khuyến khích người dân chủ động con giống, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đẩy mạnh việc chuyển đổi từ nhỏ lẻ sang quy mô trang trại, gia trại theo hướng an toàn sinh học, giữ vững chất lượng sản phẩm khi đưa ra thị trường.
