Bộ GTVT cho biết trong bốn năm đầu khai thác dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam Nhà nước phải hỗ trợ, và số năm hoàn vốn dự án hơn 33 năm.
Sau khi tiếp thu, giải trình các ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước, Bộ GTVT vừa chính thức đề nghị Chính phủ trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Trong đó, Bộ GTVT khẳng định những năm đầu vận hành dự án Nhà nước phải hỗ trợ chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng…
Tiền không còn là trở ngại
Bộ GTVT cho biết đường sắt cao tốc được trong nước nghiên cứu từ lâu. Năm 2010, Chính phủ lần đầu tiên trình Quốc hội báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt cao tốc. Tuy nhiên, thời điểm này quy mô nền kinh tế còn thấp (GDP là 147 tỉ USD), nợ công đang ở mức cao là 56,6% GDP nên chưa được cấp có thẩm quyền thông qua.
Với yêu cầu hiện đại hoá giao thông trên trục Bắc – Nam và nhu cầu vận tải tăng cao, Bộ GTVT tái khởi động việc nghiên cứu dự án này.
Lợi thế của lần trình Quốc hội tới là việc quy mô nền kinh tế năm 2023 đạt 430 tỉ USD, cao gấp gần ba lần so với năm 2010; nợ công ở mức thấp khoảng 37% GDP. Dự kiến thời điểm triển khai xây dựng dự án vào năm 2027, quy mô nền kinh tế ước đạt 564 tỉ USD nên nguồn lực để đầu tư không còn là trở ngại lớn.
Thêm vào đó, dự án được Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Bộ Chính trị, Chính phủ thống nhất chủ trương đầu tư, yêu cầu huy động mọi nguồn lực để triển khai, rút ngắn tối đa tiến độ thực hiện.
Bộ GTVT cũng khẳng định việc triển khai dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam sẽ tạo động lực lan toả phát triển kinh tế, rút ngắn khoảng cách giữa các địa phương, vùng miền, góp phần giảm áp lực tập trung dân số, quá tải hạ tầng ở các đô thị lớn…
Đáng chú ý, việc đầu tư tuyến tạo ra thị trường xây dựng với giá trị khoảng 33,5 tỉ USD. Trường hợp tính cả hệ thống đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị sẽ tạo ra thị trường xây dựng khoảng 75,6 tỉ USD; phương tiện, thiết bị khoảng 34,1 tỉ USD và hàng triệu việc làm.
Trường hợp được chuyển giao công nghệ thích hợp, Việt Nam có khả năng phát triển công nghiệp đường sắt. Trong đó, làm chủ công nghiệp xây dựng; từng bước làm chủ và nội địa hóa về chế tạo toa xe, hệ thống cấp điện động lực, hệ thống thông tin – tín hiệu.
Chúng ta cũng có thể tự chủ toàn bộ công tác vận hành, bảo trì và sản xuất một số linh kiện thay thế cho dự án. “Do đó, việc phát triển đường sắt cao tốc Bắc – Nam là tiền đề để phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ…”- Bộ GTVT nhấn mạnh.
Khoảng 120.836 người phải nhường đất cho dự án
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ trình Quốc hội Quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường sắt cao tốc Bắc – Nam, với vận tốc thiết kế 350km/h, đường đôi khổ 1.435m, điện khí hoá.
Tuyến chủ yếu vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.
Dự án có tổng chiều dài 1.541km, đi qua 20 tỉnh, với 23 ga hành khách, 5 ga hàng hoá. Điểm đầu tại ga Ngọc Hồi, điểm cuối tại ga Thủ Thiêm.
Tổng mức đầu tư dự án khoảng 67,34 tỉ USD, tương đương suất đầu tư 43,7 triệu USD/km. Đây là mức phí trung bình so với các quốc gia đầu tư đường sắt tốc độ cao ở thời điểm hiện tại.
Chẳng hạn tuyến Nuremberg – Ingolstadt của Đức, tốc độ khai thác 300km/h, với mức đầu tư 45,2 triệu/km; tuyến Osong – Mokpo của Hàn Quốc, tốc độ 305km/h, chi phí 53,6 triệu USD/km…
Toàn bộ dự án được đầu tư theo phương thức đầu tư công. Trong đó, có vốn trung ương, địa phương và vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc… để xây dựng dự án.
Khi có hạ tầng, Nhà nước sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga; đầu tư thêm phương tiện để khai thác khi có nhu cầu.
Về phương án đầu tư, Bộ GTVT cho biết đã phân tích hai phương án và lựa chọn đầu tư toàn tuyến để cơ bản hoàn thành trong năm 2035. Cụ thể, đoạn Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM khởi công năm 2027, đoạn Vinh – Nha Trang khởi công năm 2028.
Như vậy, với lộ trình như trên dự án hoàn thành sớm hơn 10 năm so với các kết luận trước đây của Bộ Chính trị là đưa dự án về đích năm 2045.
